Czy komornik może zająć stypendium w 2025 roku?

Pytanie o to, czy komornik może zająć stypendium, jest jednym z najczęstszych, jakie otrzymujemy od młodych dłużników, studentów i stażystów. Działania komornika są ściśle określone przez przepisy, które bywają jednak skomplikowane i niejasne. Ten artykuł to kompletne kompendium wiedzy, które rozwieje wszystkie Twoje wątpliwości. Rozbierzemy na czynniki pierwsze każdy rodzaj stypendium i pokażemy, jak skutecznie bronić swoich pieniędzy.

Zajęcie stypendium a komornik: jaka jest fundamentalna zasada prawna?

Kluczowy dla całej sprawy jest art. 831 § 1 pkt 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego. Stanowi on, że co do zasady, nie podlegają egzekucji sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele, w szczególności stypendia i wsparcia. Są one traktowane jako środki o specjalnym przeznaczeniu, a nie zwykły dochód. Od tej reguły istnieją jednak dwa potężne wyjątki.

Wyjątek #1: Długi alimentacyjne – brak taryfy ulgowej

Ochrona stypendium całkowicie znika w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Prawo bezwzględnie przedkłada dobro dzieci nad ochronę dłużnika. Zgodnie z art. 1083 k.p.c., w takim przypadku komornik ma prawo zająć do wysokości trzech piątych (60%) każdego stypendium.

Wyjątek #2: Dług związany z celem stypendium

To rzadszy przypadek. Jeśli dług powstał w związku z realizacją celów, na które stypendium zostało przyznane (np. konieczność zwrotu dotacji z powodu niewypełnienia warunków umowy), wierzyciel może prowadzić z niego egzekucję.

Katalog stypendiów: które są chronione, a które komornik może zająć?

Kluczowe jest źródło finansowania i charakter świadczenia. Przeanalizujmy każdy rodzaj po kolei.

Stypendia studenckie i doktoranckie (socjalne, rektora, ministra)

Status: CHRONIONE (z wyjątkiem alimentów).
Wszystkie stypendia przyznawane na uczelniach wyższych ze środków budżetu państwa – takie jak stypendium socjalne, stypendium rektora dla najlepszych studentów, stypendium dla osób niepełnosprawnych czy stypendium ministra – wprost podpadają pod ochronę z art. 831 k.p.c. W przypadku długów niealimentacyjnych komornik nie może ich zająć.

Stypendium stażowe z Urzędu Pracy

Status: CHRONIONE W PRAKTYCE (traktowane jak wynagrodzenie minimalne).
Tutaj sytuacja jest inna. Stypendium stażowe, zgodnie z art. 833 k.p.c., jest traktowane na równi z wynagrodzeniem za pracę. Oznacza to, że podlega ono ochronie do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w przypadku długów niealimentacyjnych). Ponieważ stypendium stażowe (zwykle 120% kwoty zasiłku dla bezrobotnych) jest niemal zawsze niższe od aktualnej płacy minimalnej netto, w praktyce jest ono w całości wolne od zajęcia. Jeśli jednak dług dotyczy alimentów, komornik może zająć 60% tego świadczenia.

Stypendium sportowe

Status: ZALEŻY OD ŹRÓDŁA.
Jeśli stypendium sportowe jest finansowane ze środków budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (np. stypendium od ministra sportu, marszałka województwa), jest chronione na zasadach ogólnych (art. 831 k.p.c.). Jeśli jednak jest to świadczenie wypłacane przez prywatny klub sportowy, fundację czy sponsora, traktowane jest jako zwykły dochód i podlega egzekucji w całości (z zachowaniem kwoty wolnej na koncie bankowym).

Stypendium z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)

Status: NIECHRONIONE.
To bardzo ważna i często myląca kwestia. Mimo że stypendia te mają charakter wsparcia, to środki na ich realizację nie pochodzą bezpośrednio ze Skarbu Państwa. Zgodnie z ustawą, PFRON posiada odrębną osobowość prawną. Wniosek jest brutalny: stypendia wypłacane osobom niepełnosprawnym przez PFRON nie podlegają ochronie z art. 831 k.p.c. i komornik może je zająć na zasadach ogólnych, jak każdy inny dochód.

Pułapka rachunku bankowego: Jak komornik legalnie zajmuje „chronione” stypendium?

To najczęstszy i najbardziej bolesny scenariusz. Prawo mówi, że Twoje stypendium naukowe jest chronione, a mimo to komornik zabrał pieniądze z konta. Jak to możliwe?

Wyjaśniamy zjawisko: Komornik nie zajmuje „stypendium”. Komornik zajmuje „rachunek bankowy”. Z jego perspektywy nie ma znaczenia, jakie jest źródło pieniędzy. Zgodnie z prawem, gdy chronione stypendium wpływa na Twoje konto, miesza się z innymi środkami i staje się po prostu „wierzytelnością z rachunku bankowego”. Ta wierzytelność podlega egzekucji, z zachowaniem jedynie miesięcznej kwoty wolnej od zajęcia ( jest to 75% minimalnego wynagrodzenia).

Jeśli kwota stypendium (lub suma stypendium i innych środków na koncie) przekroczy w danym miesiącu kwotę wolną, bank ma obowiązek przekazać nadwyżkę komornikowi. I jest to działanie w pełni legalne.

Jak bronić się przed zajęciem stypendium na koncie bankowym? [INSTRUKCJA]

1. Złóż wniosek do komornika o zwolnienie środków: Niezwłocznie po zajęciu złóż do komornika formalny, pisemny wniosek o zwolnienie zajętych środków spod egzekucji, powołując się na art. 831 k.p.c. Do wniosku dołącz dowody, że zajęte środki to chronione stypendium (zaświadczenie z uczelni, historia konta).
2. Złóż skargę na czynności komornika: Jeśli komornik zignoruje Twój wniosek, masz 7 dni na złożenie skargi na jego czynności do sądu rejonowego.
3. Rozważ konto socjalne: Choć mało popularne, założenie tzw. „rachunku rodzinnego” pozwala na gromadzenie wyłącznie świadczeń niepodlegających egzekucji (w tym stypendiów). Środki na takim koncie są w pełni chronione i komornik nie może ich zająć.

Podstawa Prawna – Język Prawa

Poniżej kluczowe artykuły, które regulują kwestię zajęcia stypendium:

Art. 831. k.p.c. § 1. Nie podlegają egzekucji: 2) sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia), chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego;

Art. 1083. k.p.c. § 1. Dochody wymienione w art. 831 § 1 pkt 2 podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów do trzech piątych części.

Art. 833. k.p.c. § 1[1]. (…) Przepis § 1 (mówiący o stosowaniu przepisów Kodeksu Pracy o wynagrodzeniu) stosuje się odpowiednio do zasiłków dla bezrobotnych, dodatków aktywizacyjnych, stypendiów oraz dodatków szkoleniowych (…).