Czym właściwie jest klauzula wykonalności i dlaczego jej brak uniemożliwia wierzycielowi dochodzenia zasądzonej należności? Otóż klauzula wykonalności stanowi urzędowe zezwolenie sądu, które jest niezbędne, by konkretne orzeczenie mogło zostać skierowane do egzekucji komorniczej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, podstawą prowadzenia egzekucji przez komornika, jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest zaś tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności (art. 776 k.p.c.). Brak tytułu wykonawczego uniemożliwia komornikowi podjęcia przeciwko dłużnikowi jakichkolwiek czynności. Co więcej, przepisy wymagają przedstawienia komornikowi oryginału tytułu wykonawczego.
Powyższe oznacza, że możliwym do wykonania przez komornika jest tylko takie orzeczenie, które:
- stanowi tytuł egzekucyjny;
- nadaje się do wykonania;
- jest prawomocne lub natychmiast wykonalne;
- posiada klauzulę wykonalności.
Zatem po kolei
Tytuł egzekucyjny
Jeśli chodzi o pierwszy punkt naszej listy pełen katalog orzeczeń, które stanowią tytuł egzekucyjny, ustawodawca określił w art. 777 k.p.c. Na potrzeby niniejszego artykuły wystarczy powiedzieć, że są to m.in. prawomocne lub natychmiast wykonalne orzeczenia wydane przez sędziego (np. wyrok, ugoda), referendarza sądowego (nakaz zapłaty), a także akty notarialne, w którym dłużnicy poddali się egzekucji.
- Wyrok SR w Bydgoszczy Wydział I Cywilny z 01 czerwca 2019r. sygn akt I Co 19/19
- Akt Notarialny sporządzony dnia 17 maja 2019r. przed notariuszem Adamem Nowakiem z Kancelarii Notarialnej w Katowicach przy ulicy Kopalnianej 1, Repertorium A nr 1765/19.
Wykonalność orzeczenia – orzeczenie nadaje się do wykonania
Co zaś tyczy się „wykonalności orzeczeń”, to należy przypomnieć, że tytuł egzekucyjny bezwzględnie powinien zawierać obowiązek konkretnego świadczenia przez dłużnika na rzecz wierzyciela.
- Sąd Rejonowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny (…) o zapłatę, zasądza od pozwanego Adama Nowaka na rzecz powoda Banku Przemysłowego S.A. kwotę 425 zł (czterysta dwadzieścia pięć złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia 11 lipca 2019 r. do dnia zapłaty.
Nie nadają się zaś do egzekucji orzeczenia, które np. nie nakładają na pozwanego obowiązku świadczenia, a mają np. charakter ustalający. Przykładem tu może być wyrok ustalający ojcostwo.
Prawomocne orzeczenie
Trzeci punkt naszej listy mówi o tym, że orzeczenie musi być prawomocne lub natychmiast wykonalne. Jeżeli wierzyciel jest w posiadaniu tytułu egzekucyjnego, który nadaje się do egzekucji, to następnym krokiem winno być jego uprawomocnienie się. Orzeczenie staje się prawomocne m.in. wtedy, gdy w ustawowym terminie nie zostało zaskarżone. Prawomocne są również te orzeczenia, które z mocy ustawy są niezaskarżalne (np. wyrok sądu drugiej instancji).
Co do zasady, prawomocność orzeczeń jest stwierdzana przez sąd osobnym postanowieniem i to na wniosek powoda (art. 364 k.p.c.). I tutaj ważna uwaga – orzeczenia podlegające wykonaniu w drodze postępowania egzekucyjnego mogą, lecz nie muszą mieć stwierdzonej prawomocności. Wystarczy więc, że wierzyciel odczeka wyznaczony orzeczeniem termin i po jego upływie (gdy na jego rachunku bankowym nie znajdzie się zasądzona kwota) będzie mógł wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności. To sąd z urzędu zbada, czy na wydane orzeczenie wpłynął jakiś środek zaskarżenia (np. apelacja, sprzeciw od nakazu zapłaty).
- Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział I Cywilny, jako sąd odwoławczy, w dniu 01.02.2019 r. wydał prawomocny wyrok, w którym zasądził od Adama Kowalskiego na rzecz Banku Rolniczego S.A. kwotę 20.000,00 zł. Strony obecne na rozprawie zostały poinformowane o treści orzeczenia. Wobec powyższego pozwany Adam Kowalski powinien w terminie 14 dni przekazać bankowi zasądzone 20.000,00 zł. Jeżeli w tym terminie pozwany nie uiści zasądzonej kwoty, wtedy Bank Rolniczy S.A. będzie mógł złożyć do sądu wniosek o nadanie klauzuli wykonalności i skierować sprawę do komornika.
- Sąd Rejonowy w Bydgoszczy Wydział I Cywilny w dniu 01.02.2019 r. wydał nakaz zapłaty zasądzający od Andrzeja Nowaka kwotę 5.000,00 zł. Nakaz zapłaty został doręczony zarówno powodowi, jak i pozwanemu w dniu 05.02.2019 r. Oznacza to, że Pan Adam w terminie 14 dni (tj. do końca dnia 19.02.2019 r.) powinien albo zapłacić zasądzoną kwotę, albo złożyć sprzeciw od nakazu zapłaty. W przypadku nieuiszczenia wskazanej kwoty nakaz zapłaty się uprawomocni. Wówczas podobnie jak w pierwszym przykładzie, wierzyciel będzie mógł złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności, by skierować sprawę do egzekucji komorniczej.
Orzeczenia wykonywane natychmiast
Istnieją również sytuacje, gdy wydane orzeczenia są prawomocne natychmiast po ich wydaniu (tj. posiadają rygor natychmiastowej wykonalności). W tej sytuacji wierzyciel będzie mógł domagać się egzekucji roszczenia, które zostało określone w nieprawomocnym orzeczeniu. Sąd powinien zamieścić informację o ww. rygorze w sentencji wyroku. Rygor natychmiastowej wykonalności nadawany jest z urzędu w następujących sytuacjach:
- mamy do czynienia z wyrokiem zasądzającym alimenty (rygor natychmiastowej wykonalności nadawany jest z urzędu co do rat należnych po wniesieniu powództwa a w stosunku do rat zaległych, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące);
- zasądzane jest roszczenie uznane przez pozwanego;
- wyrok, który uwzględnia powództwo, jest zaoczny;
- wyrok z zakresu prawa pracy zasądzający należności pracownika (rygor natychmiastowej wykonalności nadawany jest w części, nie przekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownik).
Sąd może również nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności na wniosek powoda również w sytuacji, gdyby opóźnienie związane z uprawomocnieniem:
- uniemożliwiało lub
- znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo
- narażało powoda na szkodę.
Klauzula wykonalności
Przejdźmy do sedna tego artykułu. Gdy już orzeczenie będzie prawomocne, wierzyciel jest uprawniony do wystąpienia o nadanie klauzuli wykonalności. Może on żądać nadania klauzuli wykonalności w całości (w przypadku gdy dłużnik nie zapłacił mu żądanej kwoty), lub w części orzeczenia (gdy po jego otrzymaniu dłużnik, chociażby częściowo spełnił zasądzone roszczenie). W treści klauzuli wykonalności wskazuje się, że przedmiotowy tytuł uprawnia do egzekucji w całości czy też w określonym zakresie. Pełna treść klauzuli wykonalności i inne wymogi jej dotyczące znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 sierpnia 2014 r. w sprawie określenia brzmienia klauzuli wykonalności (Dz.U. 2014 poz. 1092).
Zasadą jest, że klauzulę wykonalności nadaje tytułowi egzekucyjnemu sąd pierwszej instancji. Sąd drugiej instancji nadaje klauzulę tylko wtedy, gdy akta sprawy znajdują się w tym sądzie. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności podlega opłacie w wysokości 6,00 zł. W treści klauzuli wykonalności wskazuje się również w zależności od sytuacji i formy prawnej uczestników postępowania: PESEL lub NIP bądź też KRS dłużnika oraz wierzyciela.
Przykład: Dłużnik: Adam Nowak PESEL: 77010144444
Wierzyciel: Bank Przemysłowy S.A. KRS: 625274223
Jak szybko nadawana jest klauzula wykonalności?
Sąd nadaje klauzulę wykonalności na posiedzeniu niejawnym. W teorii sędzia/referendarz ma na dokonanie właściwej czynności zaledwie 3 dni od daty złożenia stosownego wniosku. Termin ten jest jednak terminem instrukcyjnym, wobec czego w przypadku jego uchybienia i nadania klauzuli np. po 10 dniach, nie stanowi to przeszkody w wykonaniu orzeczenia (klauzula jest nadal ważna!). W sytuacji, gdyby sąd wyjątkowo się ociągał z nadaniem klauzuli, informujemy, że możliwe jest złożenie skargi na przewlekłość postępowania.
Na koniec przypominamy, że serwis mamdlugi.pl proponuje możliwości skorzystania z profesjonalnej usługi polegającej na sporządzaniu pism procesowych do sądów i komorników. W sytuacji, gdy pojawiają się u Państwa różne wątpliwości, prosimy o kontakt – chętnie pomożemy!