Krajowy Rejestr Zadłużonych – wiele hałasu o nic

Szukasz informacji o „sądowym rejestrze dłużników”? Trafiłeś we właściwe miejsce. Przez lata wiele emocji budził Rejestr Dłużników Niewypłacalnych (RDN), ale zasady gry całkowicie się zmieniły. Poniższy artykuł to kompletny przewodnik. Zaczniemy od wyjaśnienia, dlaczego stary system to już historia, a następnie przedstawimy nienaruszony, szczegółowy opis jedynego działającego dziś państwowego rejestru – Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ).

Wprowadzenie: Co stało się z Rejestrem Dłużników Niewypłacalnych (RDN)?

Jeśli usłyszałeś groźbę wpisu do „rejestru sądowego” i skojarzyło Ci się to z dawnym Rejestrem Dłużników Niewypłacalnych, to ważna informacja dla Ciebie: ten rejestr został zlikwidowany 1 grudnia 2021 roku. Był to system niewygodny, wymagał składania płatnych wniosków i był częścią Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Wszelkie informacje o RDN mają dziś wartość wyłącznie historyczną.

Wiele osób myliło też RDN z Krajowym Rejestrem Karnym (KRK), czyli rejestrem skazanych za przestępstwa. To fundamentalny błąd – długi cywilne nie miały i nie mają z KRK nic wspólnego. Dziś jedynym, oficjalnym następcą RDN jest znacznie nowocześniejszy i w pełni jawny Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ), którego szczegółowy opis znajdziesz poniżej.

Czym jest Krajowy Rejestr Zadłużonych?

Krajowy Rejestr Zadłużonych to nowy państwowy rejestr dłużników. KRZ w praktyce rozminie się z wyobrażeniami wielu osób i nagłówków prasowych. Gdybyśmy na nich się skupili, można by spodziewać się jakiegoś super rejestru dłużników, na dodatek pod kontrolą Państwa. W praktyce jest to kolejny rejestr dostępny on-line, zawierający specyficzne rodzaje długów.

Aby przyjrzeć się rejestrowi KRZ bliżej, zejdźmy do podstaw, a jak niektórzy pewnie to określą – jądra ciemności. Polskie ustawodawstwo bowiem do najklarowniejszych nie należy.

Tak oto 6 grudnia 2018 r. nasz ustawodawca wyprodukował ustawę o Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Od tej pory wiele się słyszało, ale niewiele konkretnego. Co istotne rejestr ma być jawny, a dostęp do niego powszechny. Ustawa o KRZ przewiduje bowiem, że każdy ma prawo zapoznać się z danymi ujawnionymi w tym rejestrze oraz danymi objętymi treścią obwieszczeń za pośrednictwem sieci Internet.

Do kogo należy Krajowy Rejestr Zadłużonych?

Najogólniej mówiąc – KRZ administruje ministerstwo, czyli Państwo Polskie. A jak to ujmuje ustawa:

Minister Sprawiedliwości prowadzi w systemie teleinformatycznym Krajowy Rejestr Zadłużonych (…)

Krajowy Rejestr Zadłużonych i wpisy o długach

Skoro już wiemy, co to jest Krajowy Rejestr Zadłużonych, zastanówmy się kto, kiedy i na ile może trafić do zestawienia sporządzanego pod egidą Ministerstwa Sprawiedliwości.

Kto może trafić do KRZ?

Można powiedzieć, ze do rejestru może trafić niemal każdy:

• osoby fizyczne,
• osoby prawne,
• jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną.

Długi, za które zostaniesz wpisany do Krajowego Rejestru Zadłużonych

Wpisy w KRZ niekoniecznie można postrzegać jako wpisy o długach (no może poza alimentacyjnymi). Bowiem w zależności od tego, kogo dotyczą wpisy w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, mogą to być wpisy o:

• prowadzonym postępowaniu restrukturyzacyjnym,
• postępowaniu upadłościowym lub wtórnym postępowaniu upadłościowym,
• prawomocnym orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej
• uznaniu orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego,
• umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego,
• umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Urząd Skarbowy albo Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)
• toczącej się egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

O co chodzi z tym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności, który publikuje Krajowy Rejestr Zadłużonych? Sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia

Przykładowy wpis, jaki pokazuje Krajowy Rejestr Zadłużonych, wygląda następująco:

Jakie informacje o dłużniku udostępni Krajowy Rejestr Zadłużonych

W kontekście jawności i powszechności dostępu do rejestru wiele emocji budzi to, jakie dane są tam ujawniane. A lista jest imponująca, dla przykładu:

• imię i nazwisko albo nazwa,
• miejsce zamieszkania albo siedziba,
• numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację dłużnika,
• informacja o postępowaniu upadłościowym,
• nazwa sądu prowadzącego postępowanie,
• sygnatura akt sprawy,
• informacja o składzie i stanie masy upadłości,
• informacja o uznaniu orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego,

W sumie ustawa przewiduje kilkadziesiąt pozycji, w zależności od tego, jakiego długu, jakiego postępowania i kogo dotyczy wpis. Pełną listę znajdziesz w samej ustawie. Dla przykładu pokazujemy to, co najbardziej interesuje dłużników.

Krajowy Rejestr Zadłużonych umożliwia sprawdzenie umorzonych egzekucji komorniczych

I to bez ukrywania żadnych danych dłużnika. Są one jawne i znając PESEL osoby, której życie chcemy prześwietlić, możemy to zrobić z wykorzystaniem systemu Krajowy Rejestr Zadłużonych.

Jeśli osoba, której PESEL wpisaliśmy, ma umorzoną egzekucję prowadzoną przez komornika sądowego, oznacza to, że jest osobą komorniczo nieściągalną.

Jak wykorzystać informację, serwowaną przez Krajowy Rejestr Zadłużonych, o umorzonych egzekucjach komorniczych? Na przykład do weryfikacji kandydata na partnera życiowego.

Wiele osób może, znając tylko PESEL kandydata, sprawdzić jego przeszłość. I uniknąć w ten sposób rozczarowań, gdy czarujący absztyfikant ciągnie za sobą ogon niespłaconych długów i egzekucji komorniczych. Do których niespecjalnie się przyznaje w trakcie zdobywania serca i zaufania nowego partnera.

Lista osób, które ogłosiły upadłość konsumencką

Dzięki istnieniu Krajowego Rejestru Zadłużonych nikt nie jest w stanie ukryć tak istotnego faktu, jak ogłoszenie upadłości, czyli konsumenckie bankructwo.

I znów, jak w przypadku pokazywania przez Krajowy Rejestr Zadłużonych umorzonych egzekucji, wystarczy znajomość numeru PESEL, aby zweryfikować dowolną osobę pod kątem tego, czy nie jest osobą upadłą.

Z kolei jeśli chcesz sprawdzić, ile osób w danym dniu ogłosiło upadłość, możesz to zrobić jednym ruchem, w panelu udostępnionym przez Krajowy Rejestr Zadłużonych wpisując dowolną datę. Jak na zdjęciu:

Jak widać w Polsce ogłoszenie upadłości jest jawne. I fakt ten jest, dzięki Krajowemu Rejestrowi Zadłużonych, podawany do publicznej wiadomości. Kogo to może interesować? Na przykład potencjalnego pracodawcę, szczególnie w przypadku bardziej odpowiedzialnych stanowisk.

Krajowy Rejestr Zadłużonych w służbie przedsiębiorcom

Krajowy Rejestr Zadłużonych jest nieocenionym narzędziem w rękach przedsiębiorców. Pozwala na prześwietlenie potencjalnego kontrahenta w kilka sekund. I to, w przeciwieństwie do komercyjnych biur informacji gospodarczej, bezpłatnie i bez pobierania raportów. Może być zatem głównym źródłem wiedzy, ale też uzupełnieniem tej wiedzy z biur informacji, która nie jest zawarta w ich raportach.

Ciekawostką jest również to, że przedsiębiorca potrzebujący restrukturyzacji, może szybko, poprzez Krajowy Rejestr Zadłużonych, znaleźć najbliższego doradcę restrukturyzacyjnego.

O tym, jak restrukturyzacja w nowej odsłonie, może pomóc przezwyciężyć chwilowy problem finansowy w firmie, przeczytasz w artykule poświęconym restrukturyzacji przedsiębiorców.

Jak długo widnieje wpis w KRZ?

Generalnie zasada ma być taka, że wpis zniknie automatycznie po upływie 10 lat od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczy.

To pokrywałoby się z kolei z czasem, przez jaki informacja o ogłoszeniu upadłości, wykazywana jest w rejestrze BIK (Biuro Informacji Kredytowej). Tu, w omawianym akcie prawnym, pojawia się nam magiczna formułka „chyba, że ustawa stanowi inaczej”. Pozwala ona popuścić parlamentarzystom wodze fantazji i kreatywności; kto, za co i ile. Znowu można by pisać doktorat i będzie problem z interpretacją. Bowiem finalnie wpis w KRZ może widnieć 3 – 10 lat.

KRZ i nieprawidłowe wpisy

Jeśli wpis w KRZ zawiera dane, które niekoniecznie odpowiadają rzeczywistości, to wówczas, z urzędu lub na wniosek dłużnika, wpisy usuwa lub zmienia:

• Komornik,
• Szef KAS (Krajowej Administracji Skarbowej),
• właściwy naczelnik urzędu skarbowego,
• właściwy dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• sąd.

Czy po tym okresie Krajowy Rejestr Zadłużonych zostanie wyczyszczony z Twoich danych? Otóż nie do końca. Zastosowano bowiem rozwiązanie znane z BIK-u, które nazywa się sekcją statystyczną. Zatem zgromadzone w rejestrze dane mogą być, po pozbawieniu tych danych cech identyfikujących osobę, udostępniane i wykorzystywane do badań naukowych, a także do celów statystycznych. Jak podsumowuje ustawa, „udostępnione dane można wykorzystać wyłącznie zgodnie z przeznaczeniem, dla którego zostały udostępnione”.

Kto może wpisać dłużnika do Krajowego Rejestru Zadłużonych?

Wpisu do Krajowego Rejestru Zadłużonych może dokonać zarówno komornik jak i sąd. Ale też naczelnik dowolnego Urzędu Skarbowego czy dyrektor każdego z oddziałów ZUS.

Jeden akapit o pieniądzach

Odejdźmy na chwilę od długów i odpowiedzmy sobie, kto za to wszystko zapłaci. Można by powiedzieć: Państwo, a skoro Państwo to my wszyscy. Ile? Skromne kilkadziesiąt milionów polskich złotych. Sama ustawa zakłada, że na jej realizację, czyli wdrożenie i utrzymanie, w latach 2021–2030 pójdzie maksymalnie 72,12 mln zł.

Coś odchodzi, coś przychodzi

„Likwiduje się Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości”. To jedno zdanie z ustawy mówi nam, że Krajowy Rejestr Zadłużonych po prostu zastąpi jakiś inny rejestr. Szkoda, że nie myśli się o oszczędnościach i nie wykorzystano okazji do redukcji różnych bytów, np. przez włączenie do KRZ informacji z Rejestru Należności Publicznoprawnych.

źródło: Ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz.U. 2019 poz. 55)