Każde dziecko kiedyś dorasta, warto więc, abyś już teraz przemyślał(-a) o tym, jak powinna wyglądać podstawowa wiedza o finansach dla nastolatka. Tego nastolatka, który niedługo opuści progi rodzinnego domu, Twojego domu.
Czas, gdy dziecko opuszcza dom, to wielkie przeżycie dla rodziny i nadchodzi zazwyczaj wówczas, gdy dziecko wyjeżdża studiować. Czasem wcześniej, gdy wybiera się do szkoły średniej z internatem. Wśród tych emocji warto pamiętać, że w dzisiejszych czasach każdy nastolatek, opuszczając rodzinny dom, powinien zabierać ze sobą podstawową wiedzę o finansach.
Wiedza o finansach dla nastolatka wyniesiona z domu
Oddalenie od domu sprawi, że młody człowiek będzie musiał podejmować pewne decyzje – wiele z nich po raz pierwszy w życiu. Warto go do tego przygotować i nie zdawać go na łaskę systemu. Na pewno, jak każdy dobry rodzic, chcesz dla swego dziecka jak najlepiej. Dlatego przekaż mu podstawową wiedzę o finansach. Przygotuj go aby mądrze i pewnie radził sobie z nowo odkrywaną niezależnością finansową.
Co każdy nastolatek powinien wiedzieć o finansach?
Oczywiście nie oczekujemy, że każde dziecko pasjonuje się zagadnieniami z dziedziny finansów. Częściej to zainteresowanie sprowadza się do rozróżnienia, że lepiej mieć pieniądze niż ich nie mieć. Dlatego zajmijmy się całkowitymi podstawami wiedzy o finansach jakie dziecko powinno zabrać ze sobą w dorosły świat.
1. Nastolatek musi wiedzieć ile na prawdę kosztuje życie.
Młody człowiek powinien wiedzieć, że bankomat to nie maszynka do produkowania pieniędzy. Nie da ich tylko dlatego, że ich akurat potrzebuje. Musi wiedzieć, że koszty życia stale rosną. Średni koszt metra małego mieszkania w Warszawie w ciągu ostatnich 3 lat wzrósł o jakieś 25%, zaś żywność w krótkim czasie potrafi podrożeć o kilkadziesiąt procent. Rosnące koszty mieszkania, wyżywienia, transportu czy opieki zdrowotnej pociągają za sobą rosnące zadłużenie młodych ludzi, z którym sobie nie radzą. Nastolatki oczywiście nie muszą aż tak bardzo stresować się przyszłością, gdyż wciąż wspierają ich rodzice. Warto jednak uświadomić młodemu człowiekowi, jakie wydatki pociąga życie na własny rachunek. Jak planować te wydatki, aby móc je zaspokoić.
2. Jak zarządzać długiem to równie przydatna wiedza o finansach dla nastolatka.
Jak już wspomniałem, wraz z niezależnością finansową często w życiu młodego człowieka pojawia się dług. Nie chodzi o to, by go całkiem unikać, ale mądrze go wykorzystać. Młody człowiek na pewno będzie bombardowany ofertami banków, które kredytem czy kartą kredytową będą chciały związać go ze sobą. Pojawią się też „okazje” i kreowane potrzeby. Nastolatek powinien wiedzieć jak nie ulec sztucznie kreowanym potrzebom.
Z drugiej strony więcej niż pewne jest, że nastolatek w pewnym momencie życia będzie musiał wziąć na swoje barki jakiś dług. Musi wiedzieć, jak się nim właściwie zająć. Coraz częściej młodzi ludzie kończą studia ze sporymi długami, kiedy jeszcze nawet nie zaczęli naprawdę zarabiać na swoje utrzymanie. Możecie mi wierzyć, ale do pogrążenia młodego człowieka w finansowej rozpaczy nie trzeba wiele. Kredyt studencki dla wielu to nie wyrzutnia do sukcesu, ale raczej kamień trzymający młodego ptaka twardo przy ziemi. Nikt nie wyobraża sobie, że w ten sposób rozpocznie podróż w dorosłe życie. Dlatego w kanonie wiedzy o finansach dla nastolatka musi być umiejętność rozróżnienia długu dobrego od długu złego. Nastolatek powinien wiedzieć jak poradzić sobie ze złym długiem, albo przynajmniej gdzie szukać pomocy dla zadłużonego studenta (czy innego młodego człowieka).
Przypominam, że dobry dług to taki, który pozwala zdobyć niezależność finansową. Świetnym przewodnikiem po takim długu mogą być gry uczące finansów dla nastolatków i dorosłych.
3. Mistrz opóźnionej gratyfikacji czyli cierpliwi dostają więcej.
Opóźniona gratyfikacja to wstrzymanie się z otrzymaniem nagrody aż do momentu, w którym będzie będzie to korzystniejsze. To sytuacja kiedy racjonalność bierze górę nad emocjami. Począwszy od planowania budżetu, aż do umiejętności wykorzystania kredytu.
Ludzie niezależnie od wieku zmagają się z emocjonalnymi zakupami. Każdy chyba kupił coś kiedyś pod wpływem impulsu lub pod wpływem alkoholu. Pamiętajmy, że nigdy nie jest za późno lub za wcześnie, aby wyrabiać w sobie zdrowe nawyki finansowe. Naucz swojego nastolatka oszczędnego gospodarowania. Bycie zadowolonym z tego, co mamy, to lekcja na całe życie, której wszyscy musimy się nauczyć, więc naucz go oszczędnego życia, kiedy jest ono potrzebne.
Pewien człowiek mawiał, że gdy poczuje zachciankę np. nowy super-hiper wypasiony komputer, telewizor czy ciuch zawsze czeka 30 dni i wraca do tematu. Zazwyczaj okazuje się, że już nie odczuwa potrzeby wydania tych pieniędzy, a wcześniej po prostu ktoś rozbudził jego zakupowe emocje. Jeśli jednak zakup nadal wydaje się uzasadniony, to zazwyczaj okazuje się, że:
- wydasz pieniądze racjonalnej, gdyż w tym czasie poznasz opinie i recenzje dot. celu wydatków,
- często wydasz mniej bo przedmioty (nie będące w grupie pierwszej potrzeby) zazwyczaj tanieją.
4. Wiedza o finansach to dla nastolatka mocny atut w rękach.
Brzmi jak frazes, ale pamiętaj temat pieniędzy jest dosyć złożony, na dodatek w naszym świecie traktowany jako temat tabu. Zaś dzieciaki są jak gąbki. Chłoną napływający zewsząd przekaz związany z pieniędzmi, a nie zawsze niesie on pozytywne treści. Jeśli pozwolimy by wiedza o finansach nastolatka kojarzyła się ze przykrymi sytuacjami, to ta zła energia będzie mu towarzyszyć w dalszej podróży finansowej przez życie. Na przykład, mogą oni postrzegać pieniądze jako stałe źródło zamieszania, jeśli tak działo się w rodzinnym domu. Zdrowe podejście do finansów i bogactwa jest bezcenne. Powtórzmy zatem: pieniądze są pomocnym narzędziem. Jeśli dziecko nauczy się mądrze i wytrwale pracować, pomogą zrealizować założone cele. Posiadanie pieniędzy to w żadnym wypadku nie powinien być cel życia, ale powinno uczynić je prostszym i bardziej zabawnym.
Swoją wiedzę o pieniądzach nastolatki mogą w dzisiejszych czasach budować wykorzystując różnorakie praktyczne narzędzia. Może to być posiadanie konta osobistego dla dziecka czy nieustanna obserwacja czynności związanych z codziennym gospodarowaniem pieniędzmi w rodzinie. Nastolatki mogą też należeć do grup skupionych wokół gier finansowych i rozwijać swoją finansową wiedzę.