Wezwanie do wyjawienia majątku – oto instrukcja

Dostałeś oficjalne pismo z nagłówkiem „wezwanie do złożenia wykazu majątku”? To jeden z tych momentów w procesie windykacji, który paraliżuje strachem. W głowie natychmiast pojawiają się pytania: „Czy muszę to robić? Czy sprawdzą wszystko, co miałem przez lata? Co mi grozi, jeśli o czymś zapomnę lub coś pominę?”.

Spokojnie. Ten poradnik to Twoja kompletna instrukcja obsługi tej procedury. Zamiast panikować, potraktuj to jako formalność, do której można – i trzeba – się metodycznie przygotować. Krok po kroku wyjaśnimy Ci wszystko: jak rozpoznać, kto Cię wzywa, jak stworzyć szczegółowy wykaz majątku, jak wygląda wizyta w sądzie i jak odpowiadać na pytania przez sąd zadawane. Po przeczytaniu tego tekstu, niepewność zniknie.

Krok 1: Zidentyfikuj, kto Cię wzywa. To kluczowe

Przeczytaj dokładnie, kto podpisał się pod wezwaniem. To dwa zupełnie różne postępowania o innej wadze i konsekwencjach. W ogromnej większości przypadków wezwanie do wyjawienia majątku wyśle Ci komornik.

Dostałeś pismo od komornika: „Wezwanie do złożenia wykazu majątku”?

To dobrze, że tu jesteś. Przekształcimy strach przed nieznanym w zrozumienie.

Wezwanie do wyjawienia majątku to jedno z najczęstszych i najbardziej stresujących pism na początku egzekucji komorniczej. Komornik, działając na podstawie art. 801¹ Kodeksu postępowania cywilnego, wzywa Cię do ujawnienia wszystkich składników Twojego majątku. Dlaczego? Nie po to, by Cię nękać. Robi to, by działać efektywnie. Alternatywą jest kosztowne i czasochłonne poszukiwanie Twojego majątku, za które… i tak zapłacisz Ty.

Potraktuj ten poradnik jako swoją instrukcję krok po kroku.

Anatomia wykazu majątku – jak prawidłowo wypełnić formularz?

Komornik zazwyczaj dołącza do wezwania gotowy formularz lub prosi o sporządzenie wykazu na osobnym dokumencie. Niezależnie od formy, musisz zawrzeć w nim te same, kluczowe informacje. Bądź metodyczny i skrupulatny. Twoim celem jest rzetelność.

SEKCJA I: DANE OSOBOWE
To najprostsza część. Wpisz swoje pełne dane: imię, nazwisko, PESEL, adres zameldowania i korespondencyjny. Jeśli masz współmałżonka i wspólność majątkową, będziesz musiał podać również jego dane.

SEKCJA II: NIERUCHOMOŚCI
W tej sekcji ujawniasz wszystko, co jest trwale związane z gruntem.

• Rodzaj: Mieszkanie własnościowe, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, dom jednorodzinny, działka rolna, działka budowlana, garaż.
• Lokalizacja: Pełny, dokładny adres nieruchomości.
• Własność: Wpisz, czy jesteś jedynym właścicielem, czy współwłaścicielem. Jeśli współwłaścicielem, podaj w jakim ułamku (np. 1/2).
• Numer księgi wieczystej (KW): To kluczowa informacja, która pozwala na identyfikację nieruchomości. Jeśli ją znasz, wpisz koniecznie.

Praktyczna porada: Nie próbuj ukrywać nieruchomości. Komornik ma dostęp do Elektronicznych Ksiąg Wieczystych i jest w stanie znaleźć Twój majątek kilkoma kliknięciami..

SEKCJA III: RUCHOMOŚCI
To wszystko, co nie jest nieruchomością. Kluczowa jest tu realna wartość handlowa.

• Pojazdy: Samochód, motocykl, skuter, ciągnik rolniczy. Podaj markę, model, rok produkcji i numer rejestracyjny.
• Sprzęt RTV/AGD/Komputerowy: Tylko wartościowe i nowe przedmioty. Komornik nie będzie zainteresowany 15-letnim telewizorem. Jeśli jednak masz wysokiej klasy komputer do gier za 10 000 zł, powinieneś go tu wpisać.
• Inne cenne przedmioty: Biżuteria (poza obrączką), dzieła sztuki, antyki, drogie zegarki, profesjonalne narzędzia.

Praktyczna porada: Nikt nie oczekuje, że wpiszesz każdą książkę czy ubranie. Skup się na rzeczach, które można łatwo spieniężyć za sensowną kwotę (powyżej 1000-2000 zł).

SEKCJA IV: PIENIĄDZE I DOCHODY
To sekcja, którą komornik będzie weryfikował w pierwszej kolejności.

• Konta bankowe: Wymień WSZYSTKIE rachunki, których jesteś właścicielem lub współwłaścicielem, w każdym banku (także w SKOK-ach i na platformach typu Revolut). Podaj nazwę banku.
• Gotówka: Podaj przybliżoną kwotę posiadanej gotówki.
• Wynagrodzenie za pracę: Nazwa i adres pracodawcy, kwota miesięcznego wynagrodzenia (netto).
• Emerytura/Renta: Podaj organ wypłacający świadczenie (ZUS/KRUS) i kwotę netto.
• Umowy zlecenia/o dzieło: Wymień zleceniodawców i średnie miesięczne dochody.
• Inne źródła dochodu: Dochody z najmu, dywidendy, alimenty, które otrzymujesz itp.

SEKCJA V: INNE PRAWA MAJĄTKOWE I WIERZYTELNOŚCI
Ta sekcja dotyczy Twoich „aktywów”, które nie są ani rzeczą, ani pieniędzmi na koncie.

• Twoje wierzytelności: Czy ktoś jest Ci winien pieniądze? Pożyczyłeś komuś gotówkę i masz na to umowę? Firma nie zapłaciła Ci za fakturę? Podaj dane dłużnika i kwotę. Komornik może zająć tę wierzytelność w Twoim imieniu.
• Prawa udziałowe: Posiadanie akcji na giełdzie, udziałów w spółce z o.o.
• Prawa autorskie: Jeśli jesteś twórcą i otrzymujesz tantiemy.

Konsekwencje – Co się stanie, jeśli nie odeślesz komornikowi wykazu majątku lub w nim skłamiesz?

Tu kończą się żarty. Brak reakcji lub kłamstwo to może być zły pomysł. Nie traktuj jednakże tego, co przeczytasz jako pewniak, że na pewno tak się stanie, gdy nie złożysz przed komornikiem wykazu majątku.

Co, jeśli zignorujesz wezwanie?

W ogromnej większości przypadków nic się nie stanie. Pamiętaj jednak, że stać się może, gdyż komornik ma prawo Cię za niezłożenie wykazu majątku ukarać. Jak?

1. Grzywna: Może nałożyć na Ciebie karę grzywny w wysokości nawet kilku tysięcy złotych, która doliczy się do Twojego długu.
2. Zlecenie poszukiwania majątku: Zleci to zadanie firmie detektywistycznej lub sam poświęci na to czas, a kosztami (często od kilkuset do ponad tysiąca złotych) obciąży Ciebie.
3. Wniosek do sądu: W przypadku uporczywego braku współpracy może (choć robi to rzadko) zawnioskować do sądu o zastosowanie środków przymusu, jak doprowadzenie przez Policję.

Co, jeśli skłamiesz w wykazie?
To jest najpoważniejsze ryzyko. Składając wykaz, jesteś pouczany o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Celowe zatajenie majątku (np. „zapomnienie” o działce budowlanej czy drugim samochodzie) to przestępstwo z art. 233 Kodeksu karnego. Jeśli komornik (lub wierzyciel) odkryje ukryty majątek, może złożyć zawiadomienie do prokuratury.

Praktyczna porada: Komornik ma dostęp do centralnych rejestrów: Ksiąg Wieczystych, CEPIK (pojazdy), ZUS, Urzędu Skarbowego. Kłamstwo w tych obszarach jest niemal natychmiast wykrywalne.

Wezwanie do wyjawienia majątku przez sąd- przygotuj swój wykaz (poradnik)

Nie pisz go na kolanie. Usiądź na spokojnie i spisz wszystko, punkt po punkcie. Twoim celem jest rzetelność i prawda. W sądzie możesz zostać poproszony o wypełnienie gotowego formularza.

Sekcja 1: Rzeczy – Twój majątek ruchomy i nieruchomy

• Nieruchomości: Wymień wszystkie posiadane mieszkania, domy, działki, garaże. Podaj ich lokalizację (adres) i, jeśli znasz, numer księgi wieczystej. Wskaż, czy jesteś jedynym właścicielem, czy współwłaścicielem (np. z małżonkiem).
• Ruchomości: Spisz wartościowe przedmioty. Najważniejszy jest samochód/motocykl (marka, model, rocznik, nr rejestracyjny). Dodaj też inny cenny sprzęt (drogi komputer, sprzęt RTV, maszyny, narzędzia, dzieła sztuki, biżuteria), ale bez popadania w skrajność – nikt nie każe Ci wymieniać starych mebli czy ubrań. Chodzi o to, co ma realną wartość sprzedażową.

Sekcja 2: Pieniądze i dochody – Gdzie masz i skąd otrzymujesz środki?

• Konta bankowe: Wymień wszystkie rachunki, których jesteś właścicielem lub współwłaścicielem, w każdym banku.
• Gotówka: Podaj przybliżoną ilość posiadanej gotówki.
• Źródła dochodu: Umowa o pracę, umowy cywilnoprawne (zlecenie, o dzieło), emerytura, renta, dochody z najmu, działalność gospodarcza. Podaj, od kogo otrzymujesz pieniądze (nazwa pracodawcy, ZUS) i w jakiej wysokości (kwota netto).

Sekcja 3: Wierzytelności i inne prawa – Kto jest winien Tobie lub co jeszcze posiadasz?

• Wierzytelności: Czy ktoś jest Ci winien pieniądze (np. z tytułu pożyczki, niewypłaconego wynagrodzenia)? Podaj dane tej osoby i kwotę.
• Prawa majątkowe: Akcje, obligacje, udziały w spółkach, prawa autorskie, patenty. Wymień wszystko, co ma wartość i jest zbywalne.

Sekcja 4 : Majątek zbyty w ciągu ostatnich 5 lat -uważaj na nią!

To jest część, której dłużnicy boją się najbardziej i którą sąd (nie komornik) prześwietla najdokładniej. Musisz wymienić wszystkie czynności prawne (sprzedaż, darowizna, zamiana, podział majątku), którymi uszczupliłeś swój majątek. Jeśli niedawno „sprzedałeś” auto cioci, musisz to tu wpisać.

Bądź gotów odpowiedzieć na pytanie: „Co stało się z pieniędzmi uzyskanymi ze sprzedaży?”. Ukrywanie tych informacji jest prostą drogą do zarzutów karnych. Przeczytaj nasz szczegółowy poradnik o tym, dlaczego antydatowana umowa sprzedaży to pułapka.

Jak wygląda przebieg posiedzenia o wyjawienie majątku

Jeśli dostałeś wezwanie do sądu, ta sekcja jest dla Ciebie. Wiedza o tym, co się wydarzy, zdejmie 90% stresu.

Kto będzie na sali i jak to wygląda?

To nie jest wielka rozprawa jak w filmach. To posiedzenie niejawne. Na sali będziesz tylko Ty, sędzia i protokolant. Czasami może pojawić się również wierzyciel lub jego prawnik, bo ma prawo zadawać pytania.

Przebieg posiedzenia krok po kroku:

1. Sprawdzenie tożsamości: Sędzia poprosi o Twój dowód osobisty.
2. Odebranie przyrzeczenia: To najważniejszy moment. Wstaniesz i powtórzysz za sędzią formułę przyrzeczenia: „Przyrzekam, że złożę wykaz majątku rzetelny i prawdziwy, niczego nie ukrywając z tego, co mi jest wiadome”. Od tej chwili wszystko, co mówisz, jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
3. Prezentacja wykazu: Przedstawisz swój przygotowany na piśmie wykaz lub sędzia będzie zadawał pytania i na bieżąco go tworzył.
4. Sesja pytań i odpowiedzi (Q&A): Sędzia oraz obecny na sali wierzyciel mogą zadawać Ci szczegółowe pytania, by wyjaśnić niejasności.

Przykładowe pytania, na które musisz być gotowy:

Celem pytań jest sprawdzenie Twojej wiarygodności i znalezienie ukrytych źródeł dochodu. Spodziewaj się pytań w stylu:

• „Wykazał Pan, że nie pracuje. Z czego w takim razie się Pan utrzymuje?”
• „Czy ktoś z rodziny pomaga Panu finansowo? Czy są to regularne darowizny?”
• „Widzę w aktach, że dwa lata temu sprzedał Pan samochód marki X. Co stało się z pieniędzmi uzyskanymi z tej transakcji?”
• „Czy prowadzi Pan sprzedaż na portalach Allegro, OLX lub Vinted?”
• „Kto jest właścicielem mieszkania, w którym Pan obecnie mieszka?”

Trzy złote zasady odpowiadania:

• Mów Prawdę: Najprostsza i najlepsza strategia. Kłamstwo ma krótkie nogi i bardzo poważne konsekwencje (art. 233 KK).
• Odpowiadaj Zwięźle i na Temat: Nie opowiadaj historii swojego życia. Jeśli sędzia pyta „Czy ma Pan samochód?”, odpowiedź to „Tak” lub „Nie”, a nie „No miałem kiedyś, ale się zepsuł…”.
• Zachowaj Spokój: Emocje są złym doradcą. Nie kłóć się z sędzią ani wierzycielem. Traktuj to jako formalną procedurę. Twoim zadaniem jest przekazanie informacji, a nie udowadnianie swoich racji.

Konsekwencje to nie mit, ale zrozum je dobrze

Konsekwencje dzielą się na dwie grupy: te za brak współpracy i te za kłamstwo. Kara za długi to osobna historia.

• Za BRAK WSPÓŁPRACY (niestawienie się, odmowa odpowiedzi): Sąd może nałożyć grzywnę, zlecić przymusowe doprowadzenie przez Policję lub zastosować areszt do 1 miesiąca jako ŚRODEK PRZYMUSU, by skłonić Cię do współpracy.
• Za KŁAMSTWO (złożenie fałszywego wykazu/zeznań): To już jest przestępstwo z art. 233 Kodeksu karnego, zagrożone karą pozbawienia wolności. Tutaj oskarżycielem staje się prokurator.

Wykaz majątku to narzędzie w rękach komornika, z którym dłużnicy zderzają się dosyć nagle. A zderzenie to jest dla nich szokujące i niepokojące. Okazuje się bowiem, że to nie komornik szuka majątku dłużnika, ale zrzuca na dłużnika obowiązek wyłożenia jak na tacy wykazu swojego majątku. Aktualnego i właśnie upłynnionego.

Nasza Czytelniczka nadesłała do nas następujące pytanie:

„Wraz ze wszczęciem postępowania egzekucyjnego otrzymałam formularz „wykazu majątku”, wraz ze zobowiązaniem do złożenia w kancelarii tego dokumentu w terminie 7 dni pod rygorem grzywny. Czy jestem zobowiązana do udzielenia komornikowi takiej odpowiedzi?”

Wykaz majątku w teorii wczoraj i dziś

Bardzo często odpowiadając na pytania naszych czytelników, informujemy o różnicach w tym, jak powinno być, a jak w praktyce jest. Nie inaczej będzie też dzisiaj.

Na wstępie należy przypomnieć, że instytucja „wykazu majątku” weszła do polskiego porządku prawnego z dniem 08.09.2016 r. Aktualna wersja przepisu weszła w życie 01.01.2019 r. Zgodnie z pierwotnym brzmieniem, dłużnik musiał złożyć wykaz majątku przed komornikiem pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Wzywając dłużnika do złożenia wykazu majątku, komornik uprzedzał go o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Pouczał również, że w razie niezłożenia wykazu majątku wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie majątku.

Aktualnie zaś, dłużnik nie musi składać wykazu majątku bezpośrednio w kancelarii, ale może zostać wezwany do nadesłania stosownego pisma pocztą.

W wezwaniu komornik zobowiązany jest uprzedzić dłużnika o możliwości odpowiedzialności karnej w przypadku złożenie fałszywego oświadczenia. Dotyczy to sytuacji, gdyby stan faktyczny okazał się inny niż zadeklarowany przez dłużnika. Na przykład wbrew pisemnemu oświadczeniu, dłużnik był właścicielem nieruchomości.

Ponadto w wezwaniu musi istnieć pouczenie, że w sytuacji braku złożenia wykazu majątku, wierzyciel jest uprawniony do zlecenia komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika. Sankcja w tym przypadku polega na podwyższeniu kosztów postępowania o 100 zł. Nie należy jednak oczekiwać, że egzekutor będzie się mocniej starał odzyskać dług.

Wykaz majątku w praktyce

Przechodząc do meritum pytania, komornik jest uprawniony do udzielenia grzywny dłużnikowi. Zarówno, gdy ten:

1. bez usprawiedliwionej przyczyny nie złoży wykazu majątku wraz z oświadczeniem o jego prawdziwości i zupełności,
2. oraz gdy nie udzieli odpowiedzi na zadane mu pytanie.

Zgodnie z opiniami prawników, oznacza to, że komornik jest uprawniony do udzielenia grzywny zarówno w przypadku, gdy dłużnik kolokwialnie mówiąc, wyrzuci pismo komornika do kosza, jak i wtedy, gdy nie odpowie na pytania wystarczająco konkretnie. Np. można otrzymać karę grzywny, gdy zamiast wskazać np. markę samochodu, nr rej. oraz jego położenie, wpisze się w rubryce ruchomości: Samochód – Tak.

Pytanie zasadnicze: czy komornicy w każdym przypadku udzielają grzywny?

Na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Komornicy raczej starają się ograniczać udzielanie grzywien za niezłożony wykaz majątku. Po pierwsze – nie mają na to czasu. A po drugie, zazwyczaj dłużnik zmuszony do złożenia wykazu i tak nie posiada żadnego majątku. W rozmowie z komornikami (w trakcie przygotowywania niniejszego artykułu) ustaliłem, że większość grzywien dotyczy dwóch kategorii dłużników:

1. prezesów spółek,
2. tych dłużników, gdzie na nakładanie sankcji bezpośrednio naciska wierzyciel (grozi komornikowi skargą).

Pamiętać należy, że udzielenie grzywny rodzi również dla dłużnika nowe konsekwencje. W sytuacji niezłożenia wykazu majątku po ukaraniu go grzywną, komornik właściwości ogólnej dłużnika, na wniosek wierzyciela, może złożyć do sądu wniosek o nakazanie przymusowego doprowadzenia dłużnika w celu złożenia wykazu majątku wraz z oświadczeniem o jego prawdziwości i zupełności (art. 801¹ § 3 k.p.c.).

W sytuacji zaś, gdy naszą sprawę prowadzi komornik spoza rewiru, a wierzyciel złoży taki wniosek, uważa się, że stanowi to polecenie przekazania sprawy do komornika miejscowo właściwego (art. 801¹ § 3 k.p.c.).

Reasumując, w Pani konkretnej sytuacji szansę, że komornik udzieli Pani grzywnę, uważam za niewielką. Jednak nie mógłbym dać gwarancji, że tak w istocie będzie.

Masz pytania? Zamów konsultacje z byłym komornikiem

Paradoksalnie, dla wielu dłużników rzetelne wyjawienie majątku (zwłaszcza gdy go nie mają) bywa oczyszczające. Znika presja i niepewność. Wierzyciel i komornik mają czarno na białym, że egzekucja będzie bezskuteczna, co może otworzyć drogę do umorzenia postępowania lub negocjacji na nowych warunkach. Jeśli czujesz, że Twój problem z komornikiem jest zbyt duży, by go rozwiązać samodzielnie, skorzystaj z profesjonalnej pomocy dla dłużników mających egzekucję komorniczą.